Edward Przybysz

---

Dzieciństwo i młodość

Edward Przybysz przyszedł na świat w rodzinie, która miała bogatą i patriotyczną historię. Jego rodzice, a w szczególności ojciec, dostarczyli mu inspiracji do działania i umiłowania ojczyzny.

Józef, ojciec Edwarda, był aktywnym członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, a także zaangażowanym w działalność Ochotniczej Straży Pożarnej oraz pracował jako kołodziej. Te doświadczenia kształtowały nie tylko jego życie, ale również wpływały na wychowanie syna.

Edward dorastał w atmosferze pamięci o powstaniach narodowowyzwoleńczych, które były integralną częścią historii jego rodziny. Tajemniczy i pełen odwagi okres walk o niepodległość Polaków miał wielki wpływ na jego młodzieńcze lata. Na jego oczach formowała się również legenda Józefa Piłsudskiego, co dodatkowo inspirowało go do działania na rzecz swojego kraju.

Praca zawodowa

Edward Przybysz ukończył seminarium nauczycielskie w Ursynowie, który jest obecnie częścią Warszawy. Po uzyskaniu przydziału nauczycielskiego, przeprowadził się do Błonia, gdzie podejmował pracę w Szkole Powszechnej nr 2, znanej dziś jako Gimnazjum nr 2 im. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Błoniu.

Praca harcerska i konspiracyjna

Edward Przybysz był pionierem harcerstwa w Błoniu, gdzie przyczynił się do jego rozwoju. W 1929 roku, zaledwie około piętnastu lat po wprowadzeniu idei skautowej do Polski, zainicjował działalność pierwszej drużyny harcerskiej w tym mieście. Drużyna ta, funkcjonująca przy Szkole Powszechnej nr 2, składała się z członków, którzy zarabiali na sprzęt harcerski prowadząc warsztat introligatorski. W roku 1930 drużyna przyjęła formalną nazwę, zyskując miano 60. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego. W szczytowym okresie działalności skupiała około 80 harcerzy, podzielonych na dwa plutony.

W 1932 roku Przybysz awansował na komendanta hufca Błonie. Jego wysiłki zaowocowały zorganizowaniem pierwszego obozu środowiskowego, który odbył się w Łubcu w Puszczy Kampinoskiej. Warto zaznaczyć, że Przybysz miał przyjemność znać prof. hm. Aleksandra Kamińskiego, będącego jego nauczycielem w Szkole Instruktorów Zuchowych w Górkach Wielkich.

Po rozpoczęciu II wojny światowej hufiec Błonie przeszedł do działalności konspiracyjnej, przyjmując nazwę rój „Łom” w ulu „Puszcza”. Harcerze pod dowództwem Przybysza angażowali się w służbę sanitarną, pomagając rannym po bitwie nad Bzurą na terenie Błonia. W pierwszych dniach okupacji, Przybysz przystąpił do tajnej organizacji wojskowej Związek Odbudowy Rzeczypospolitej, gdzie rekrutował się jako organizator i pierwszy komendant w Błoniu. Pod jego kierownictwem rozwijała się działalność konspiracyjna w obszarze Puszczy Kampinoskiej, jak i w miastach takich jak Błonie, Grodzisk, Radzików oraz Warszawa. W tym czasie Przybysz również prowadził pracę harcerską w ramach tajnego Związku Harcerstwa Polskiego – Szarych Szeregów.

Niestety, 2 października 1942 roku, został aresztowany przed swoim domem przez gestapo w ramach akcji mającej na celu zatrzymanie harcmistrzów ZHP. W chwili aresztowania czekał na łącznika Komendy Głównej ZOR, mając przy sobie wniosek o wyróżnienie dla uczestników akcji, która polegała na przejęciu pierwszego lotniczego zrzutu ludzi i broni, dokonanego przez aliantów w Puszczy Kampinoskiej. Niefortunnie, dokumenty te stały się dowodem przeciwko niemu.

Po aresztowaniu trafił do więzienia na Pawiaku, gdzie postawiono mu pięć zarzutów – każde z nich niosło ze sobą groźbę najwyższej kary. Przybysz przeszedł niezwykle trudne przesłuchania, podczas których gestapo brutalnie go traktowało, powodując utratę oka, jednakże nie ujawnił żadnych informacji na temat swoich współtowarzyszy. Jego żona, Irena, została zmuszona do działania przez władze konspiracyjne i podjęła nieudaną próbę wykupienia męża z rąk okupanta, co skutkowało jej aresztowaniem oraz osadzeniem w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

W styczniu 1943 roku, Przybysz został przewieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku, gdzie w przerażających warunkach udało mu się podjąć działalność w konspiracyjnej organizacji, która namawiała więźniów do niewydajnej pracy dla okupanta, symbolizowanej znakiem żółwia. W trakcie ewakuacji działania dokonane w Majdanku podjął próbę ucieczki, niestety niefortunnie został postrzelony przez SS, a następnie dobity przez żołnierzy Wehrmachtu w miejscowości Liśnik Mały, nieopodal Kraśnika Lubelskiego, 18 lipca 1944 roku.

Upamiętnienie

Po zakończeniu II wojny światowej, prochy Edwarda Przybysza zostały uroczyście przewiezione do Błonia, gdzie odbył się jego ceremoniał pogrzebowy. Uroczystość miała miejsce 18 maja 1945 roku i przyciągnęła tłumy, co zaowocowało kilkutysięczną patriotyczną manifestacją, na której zgromadzili się mieszkańcy oraz zwolennicy jego idei.

W roku 1979, lokalny hufiec Związku Harcerstwa Polskiego, który aktywnie działał w okolicy Błonia, przyjął imię Edwarda Przybysza jako symboliczny gest upamiętnienia jego niezwykłego wkładu w harcerstwo. Harcerze oraz instruktorzy, kontynuując dzieło, które rozpoczął, zdecydowali się na ten krok, aby pielęgnować pamięć o nim.

W mieście Błonie można również znaleźć ulicę nazwaną imieniem Edwarda Przybysza, która jest położona w sąsiedztwie ulicy Harcerskiej, co dodatkowo podkreśla znaczenie jego osoby w lokalnej społeczności.

---

Oceń: Edward Przybysz

---